Er gwaetha’r sgwrs sylweddol am iechyd meddwl yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae stigma iechyd meddwl yn parhau i fod yn broblem i lawer o bobl yng Nghymru.

Canfu arolwg o Agweddau'r Cyhoedd at Salwch Meddwl yng Nghymru a gynhaliwyd yng Nghymru gan Kantar ar ran Amser i Newid Cymru, 2021, fod agweddau pobl Cymru tuag at salwch meddwl wedi gwella, gyda 5% o oedolion â mwy o ddealltwriaeth a goddefgarwch. Mae hynny’n gyfystyr â thua 129,000 o oedolion.

Fodd bynnag, er gwaetha’r gwelliant hwn, mae agweddau difrïo yn dal i fodoli:

· Mae 1 o bob 8 o bobl yn meddwl bod rhywbeth am bobl ag afiechyd meddwl sy'n ei gwneud hi'n haws eu gwahaniaethu o bobl arferol.

· Mae 1 o bob 10 o bobl o'r farn mai un o brif achosion salwch meddwl yw diffyg hunanddisgyblaeth a grym ewyllys.

· Mae 1 o bob 8 o bobl yn credu bod lleoli cyfleusterau iechyd meddwl mewn ardal breswyl yn israddio'r gymdogaeth.

· Mae 1 o bob 10 o bobl yn cytuno y dylai unrhyw un sydd â hanes o broblemau meddyliol gael eu heithrio rhag cymryd swydd gyhoeddus.

Mae gostyngiad mewn ymddygiad sy'n ceisio cymorth gyda gostyngiad enfawr yn nifer y bobl yng Nghymru sy'n barod i siarad am broblem iechyd meddwl gyda ffrindiau, teulu a chyflogwyr.

Mae nifer y bobl sy'n teimlo'n anghyfforddus yn siarad â ffrindiau a theulu am iechyd meddwl wedi dyblu o 20% yn 2019 i 43% yn 2021. Mae'r sefyllfa yn waeth yn y gweithle gyda 69% yn dweud eu bod yn teimlo'n anghyfforddus yn siarad am iechyd meddwl gyda chyflogwr presennol neu ddarpar gyflogwr o'i gymharu â 37% yn 2019.

Mae'r arolwg hefyd yn datgelu bod mwy o bobl yn profi problemau iechyd meddwl, gan fod 1 o bob 4 yn dweud bod ganddynt aelodau uniongyrchol o'r teulu sydd wedi profi problem iechyd meddwl yn ystod y flwyddyn ddiwethaf (i fyny o 1 o bob 5 yn 2019). Ar ben hynny, mae ychydig dros hanner yr ymatebwyr (52%) naill ai wedi cael profiad o broblem iechyd meddwl neu'n adnabod rhywun sydd wedi cael yn y 12 mis diwethaf.

Mae'r arolwg hefyd yn tynnu sylw at y ffaith bod 1 o bob 5 o bobl yn teimlo eu bod yn cael eu trin yn annheg mewn rhyw ffordd gan staff iechyd meddwl (i fyny o 4% yn 2019 i 15%).

Mae'n eithaf tebygol y byddwch chi, un o'ch ffrindiau, cydweithwyr neu aelod o'ch teulu yn profi problem iechyd meddwl un diwrnod.

Mae'n hanfodol felly ein bod yn atal rhagfarn, anwybodaeth ac ofn mewn perthynas ag iechyd meddwl, a dyna pam roeddwn i'n falch o gefnogi ymgyrch 'Amser i Siarad' ddydd Iau diwethaf.

Ers lansio Diwrnod Amser i Siarad am y tro cyntaf yn 2014, mae wedi sbarduno miliynau o sgyrsiau mewn ysgolion, cartrefi, gweithleoedd, yn y cyfryngau ac ar-lein. Nod y diwrnod hefyd yw rhoi diwedd ar y stigma ynghylch iechyd meddwl.

Datgelodd ymgyrch Diwrnod Amser i Siarad y llynedd fod bron i ddau draean o gyhoedd y DU wedi rhoi wyneb dewr i osgoi siarad am eu hiechyd meddwl. Ac mae bron i hanner ohonom yn llai tebygol o fod yn agored gan nad ydym am boeni eraill mewn cyfnod sydd eisoes yn anodd. Ond gall siarad yn agored ac yn onest fod y cam cyntaf tuag at well iechyd meddwl i bawb. Gall leihau stigma a helpu pobl i deimlo'n ddigon cyfforddus i ofyn am help.

Rydyn ni'n gwybod nad yw siarad am iechyd meddwl bob amser yn hawdd, ond nid oes rhaid i ddechrau sgwrs fod yn lletchwith (ac nid oes rhaid iddo ddigwydd dim ond ar ddiwrnod 'Amser i Siarad').

Mae llawer o ffyrdd y gallwch ddechrau sgwrs. Gallech gael sgwrs ochr yn ochr â gweithgaredd, cael paned gyda rhywun annwyl neu decstio ffrind i weld sut mae pethau.

Mae bod yno i rywun yn gallu gwneud gwahaniaeth enfawr – yn wir fe allai achub eu bywyd!

I gael rhagor o wybodaeth am sut i gefnogi rhywun sy'n cael trafferth gyda'u hiechyd meddwl, neu i gael cyngor ar sut y gallwch fod yn agored a rhannu eich teimladau eich hun, ewch i Diwrnod Amser i Siarad 2025 | Amser i Newid Cymru